HAKUAK MORNA.

Hakuak Morna. foto Google

Iha kareta prado kór mutin nia laran, Elí tur besik malu ho Feto inus kain tuda-an, nia sidauk hatene nia naran. Elí, mane fuk naruk, ain as, isin mutin, no nia haknar an iha mídia Nasional ida iha Díli. Kareta hahu sai ona husi sidade Díli  no foti ona distansia km. 10 dok husi sidade,  viazem ne’e hasoru ba parte Leste. Iha viazem naruk ne’e,  Elí hamouth an iha hakmatek nia laran Nia monok lia fuan rihun ba rihun. Maske ibun nonok, maibé nia matan ikun nafatin kona ba Feto ne’ebé tur iha nia sorin lo’os. Kareta hahu halai dok, no sama ona liuron ne’ebé nakonu ho fatuk kroat no koak ba mai. Kareta hahu tatidik  no halo feto nia isin kona Elí.

"Aii, maun deskulpa e, kareta tatidik"  Feto isin mutin ne’e husu perdaun bainhira nia isin kose  Elí, iha kareta laran.

"Hmmm diak hela" Elí  hatan hodi fó hmnasa mihis.

Kareta halai dok tan, Feto nurak ne’e hahú loke ibun hodi simu anin, hatudu, nia hahu hakruk ona ba dukur nia ukun.  "hmm hansane mak nia dukur hodi sadere mai hau karik furak" Elí imanjina hodi hamnsa mes-mesak" maun, nusa hamnsa mes-mesak ne’e" Feto ne’e hasé Elí ho oin ne’ebé nakonu ho konfuzaun. "la...lae" Elí doko ulun.  "Siltya dukur ka?" Motorista ne’ebé dulas volante ne’e hasé Siltya "Iya maun. Maibé hau atu toba iha ne’ebé?" Siltya konfunde  "Sadere isin ba kadeira tooo" dehan motorista isin morenu ne’e.

Lori tan oras rua mak foin to’o Saé-Lari (suku ne’ebé pertense iha Postu Administrativu Laga munisípiu Baucau) tanba kondisaun estrada ne’ebé at hamenus velosidade kareta nian. Siltya nia lian ne’ebé ohin fera kareta ne’e mós lakon total tanba dukur. Siltya sadere an ba kadeira maibé bainhira kareta tatidik, nia ulun tula ba Elí nia kabás. Bainhira Elí sente Siltya nia hasan nurak ne’ebé tula iha nia kabás leten,  Elí hakrak rai ne’e dok ba bebeik atu nia bele sente Siltya nia hasan morna.

Kareta prado mós to’o ona iha suku Saé-Lari, Lia-nain, dahur no Tebe-dai forma ona iha dalan ninin hodi simu nain ulun Sekretáriu Estadu Meio Ambiente, iha Kinto Governmo Konstitusional atu realiza tarabandu. Kareta ne’ebé Elí ho Siltya saé ne’e mós para ona iha aihun bo’ot ida, maibé Siltya toba nafatin iha Elí nia kabás.  "Haii, hader ona, ita to’o ona fatin ne’e" Elí hamaus Siltya nia hasan sorin hodi fanu "emmmm iya" Siltya loke neneik nia matan no hakfodak hodi husu deskulpa ba Elí. Elí dehan ba feto ne’e atu sira bele la’o lalais ba fatin seremonia Tarabandu, tanba Nai ulun ambiente nian mós uluk tiha ona  ba fatin Tarabadu ne’e. Siltya harús ho Bee Aqua nanotak ne’ebé ohin nia hemu la hotu ne’e.  "Bin, hau la’o uluk ona e..." Elí husu lisensa "I.....iya....depois hau tuir ba" hatan Siltya ho ibun tós uituan tanba moe. Elí to’o ona iha fatin seremonia no hahu hakerek ona saida mak akontese iha suku ki’ik ne’ebá.

Elí hahu hasai ona nia kamara marka Cannon kór metan hodi hasai imajen partisipante sira nian. Elí okupadu ho hasai imajen, teki-teki iha dalan ki’ik husi kareta ohin para ne’e, feto ida hatais jaket mutin, kalsa metan no pinta ibun tutun ho lipstic kór mean, nia fuk kesi saé. Feto nia hakat ne’e halo Elí para ituan hodi haré feto ne’ebé hakat neneik mai iha fatin ne’ebé nia hamrik ba. "waahhh, bonita tiha bee" Elí koalia mes-mesak hodi hamnasa ki’ik. Bainhira Elí hasai ekipa sira ne’ebé ohin la’o hamutuk ho Sekretáriu Estadu Meio Ambiente ne'e nia imajen, Siltya sadere an iha baki Sede Suku Saé-Lari nian hodi hateke deit ba Elí ne’ebé okupado hasai imajen ne’e.

Elí mós haré Siltya ho matan ikun hodi hasai nafatin imajen. Elí nia aksaun ne’e hanesan taka falta ba Siltya atu labele hatene katak Elí haré Siltya ho matan ikun. Elí nafatin hasai foto no nia hakbesik an ba Siltya ne’ebé sadere an iha baki ne’e. Elí finji hakiduk no soke Siltya iha kotuk. "aii deskulpa bin, hau la hetan" Elí hakfodak no kaer Siltya nia kabás "hmm diak hela Maun" Siltya fo hamnasa, halo nia 'manis' tan deit.  Elí sente Siltya nia isin ne’e taka tomak nia isin, halo Elí imajina la hotu rai. "Emm, bin, hakarak hasai foto ka?" Elí husu "entaun hasai ida ba maun" dehan Siltya hodi aksaun 'action'  "Wah, Ó bonita xaaa" dehan Elí hodi hatudu kamara nia ekran (layar) ba Siltya "bigada maun" Dehan nia hodi fó hamnasa mihis.

Elí ho Siltya hahu hakbesik an ba malu maibé moe sei domina Elí nia hanoin atu hato’o saida mak iha nia fuan hun.

Iha konversa furak ne’e derepente protokolu koalia. "Inan aman sira, mai ita hahú ona ita nia seremonia Tarabandu ne’e, tanba ita nia Nai ulun matabixu hotu ona" Afinal ne’e xefe suku Sé Lari mak bolu nia povu sira. Ho lais Elí fó hatene ba Siltya "Bin, ita ba tur iha Speaker nia oin, atu nune’e hau bele grava"

"ok, ita ba" Dehan Siltya hodi la’o uluk ba fatin ne’ebe speaker hatur ba ne’e.

Sira nain rua tur besik malu no ida--dak hasai nia note book hodi hakerek saida mak sira rona konaba ambiente nia diak.

Elí nafatin hateke ba Siltya no bainhira Siltya hateke ba Elí nia matan, sira nain rua haraik hamnasa ba malu. Iha sira nia hateke ne’e, Elí hahu hakerek ona lia fuan "Hai, Ó bonita loos" iha Note Book hodi lolo ba Siltya ne’ebé tur besik iha nia sorin. "Obrigada barak maun" Siltya responde lia fuan iha note book ne’ebé ohin Elí lolo ba nia ne’e.  "Lalika bolu hau maun, bolu Elí deit"

 "ooo, diak Elí" Siltya responde tan lia fuan ne’e iha Elí nia Note Book hodi lolo ba Elí.

"Fo FB nia ID ho nomor Tlf lai?" Eli hakerek tan hafoin lê Siltya nia resposta.

"Hau nia nomr mak nee, 7734**** no ID FB mak S. Pereira"

Bainhira sira fó malu Id FB no número Tlf, protokolu aviza tan katak sira tenki pauza (break ) lai.

Hafoin pauza, Elí haruka Siltya ba hamrik iha aihun ida hodi hola anin. Iha ai-hun ne’e nia okos, Elí hahu kaer ona Siltya nia liman, no hateke ba nia matan hodi haraik hamnasa ki’ik hodi dehan

"Silt.....lolos ne’e...lolos ne’e”

“Lolos ne’e saida? Elí” Siltya tesi Elí ne’ebé sidauk konsege katak sai lia fuan ne’e nia rohan. “Siltya...lolos ne’e hau gosta Ó, Ó hakrak sai hau nia fuan sorin ka?” dehanElí ho lian lais hodi hein Siltya nia resposta

 “Elí!! ne’e sériu ka?”  

 “iya...Silt, haú husu sériu”

 "Ok Lí" Siltya hatán hodi fo hamnsa midar ba Elí, nudar sinal ida katak Siltya mós iha hanoin ne’ebé hanesan ho Elí. Hafoin Elí rona Siltya nia resposta, Elí agradese tanba nia mehi sai ona realidade. Sira nain rua nia estatutu ne’e sai doben ona.

Molok seremonia ne’e hahu fila fali, Elí lohi Siltya. "Silt, ami nia ekipa tenki fila uluk ona,  tanba redasaun kontaktu ona ami atu ba kobertura iha fatin seluk" Elí koko Siltya no nia finji ba uma ne’ebé halo seremonia ne’e nia kotuk.

"ah!? nusa fila uluk fali ne’e" Siltya tuir Elí hodi dehan ba nia.

Elí koko Siltya atu hatene nia aksaun, maibé lo’os duni, Siltya la husik Elí atu husik nia iha loron sorin. "hmmm hau bosok deit"  dehan  Elí hodi hamaus Siltya nia hasan.

"ummm, doben ne’e. Haú lakohi husik haú mesak iha ne’e” Dehan Siltya hodi tula hasan ba Elí nia kabás.

Iha minutu balun nia laran, seremonia Tarabandu mós to’o ona rohan. Ekipa hahú fila ona. Iha dalan, Kareta kór mutin nadodon tutuir malu no para derepenti iha dalan klaran, iha laletek ida. Kareta iha oin ne’ebé mak  Sekretáriu Estadu Meio Ambiente saé ne’e para ona no husu ba jornalista atu entrevista iha fatin ne’ebé kareta para ba ne’e; tanba tuir Nai ulun ne’e dehan, fatin ne’e furak.

Jornalista sira husu ona konaba aktividade ohin. Maibé ohin iha dalan, repórter Elí ho Siltya la saé kareta hamutuk. Kareta para derepente iha dalan klaran ne’e sai mós oportunidade ba  Elí ho Siltya.

"Elí....ohin saé kareta ida ne’ebé?" Siltya bisu-bisu iha Elí nia tilun hun.

"hau ohin saé kareta ida kotuk ne’e" hatan Elí hodi hatudu kareta ne’ebé para iha kotuk

"sé nune’e orsida ita saé kareta hamutuk deit e. Hau mós lakohi tur mesak iha kareta laran.

" Siltya fó hanoin ba Elí ne’ebé hamrik hela iha nia sorin; Elí piska matan deit, fó sinal katak orsida sei saé kareta hamutuk ho feto ne’ebé ohin nia foin koko atu hadomi ne’e.

Hafoin entrevista, viazem mós hahu fali ona, Siltya ho Elí saé hamutuk ona kareta ida. Iha sira nain rua nia sorin mane oan ida nia isin badak, tur iha Siltya ho Elí nia sorin. Husi Saé-Lari ba Dilí óras hatudu ona tuku 06:45 nakukun hahu falun ona rai, estrada ne’ebé aat halo kareta mós dolar neneik. Rai nia kalan naruk ba bebeik.

Mane oan ida tur iha Siltya ho Elí nia sorin ne’e mós sadere an ona ba iha kadeira no la iha ona lian.

Iha viazem dók ne’e Elí ho nia murak rai hahu ona homan domin ho lia fuan ne’ebé mak nakonu ho murak. Iha dadalia ne’e, dukur hamaus ona Siltya ne’ebé tur iha Elí nia sorin, Siltya hahu tula neneik nia hasan nurak ne’e ba Elí nia kabás.  "doben hau dukur ona " nia bisu-bisu ba Elí nia tilun. Elí mós hahu sé neneik nia ibun ba Siltya nia rentos "muachhh doben, entaun dukur iha hau nia kabás, toba iha hau nia hakoak" Dehan Elí hodi hkoak Siltya.

Rei dahuluk iha Siltya nia rentós ne’e halo Siltya nia matan hahu lakan fali iha Elí nia kabás.

Rai mia malirin la konsege borus Siltya ho Elí nia isin, tanba morna halo nain rua ne’e sai morna liu tan.  Eli harak rai ne’e dók ba bebeik atu hakuak ne’e labele hotu lalais.

Iha dalan naruk ne’e Siltya ho Elí homan domin, Siltya konta problema ne’ebé nia sente durante  ne’e.  "Hau hakarak Ó sai haú nia doben hodi  kuidadu hau" Dehan nia hodi hakoak metin Elí nia kanotak.

"Hau hakarak kuidadu doben, karik doben mós hili hau sai nia fuan sorin" Dehan Elí hodi hamaus nia fuan sorin nia hasan.

Lia fuan domin hahu buras iha kalan naruk ida ne’e, kalan ne’e furak liu tan tanba nakonu ho romantiku entre Siltya no Elí.

Iha dala lia ne’e Elí hakarak Siltya hatudu nia domin liu husi nia rein, tanba ne’e Elí nia liman lo’os kaer Siltya nia kanuruk hodi dada neneik nia oin hakbesik ba iha Elí nia ibun, Siltya mós sé neneik nia ibun tutun hodi kona Elí nia ibun tutun,  Elí ho Siltya nia ibun tutun kona malu durante minutu balun nia laran hodi habokon nia kabén ba nia ibun.

Siltya husik Elí nia ibun tutun rohan be ohin nia tata neneik ne’e hodi dehan.  " doben... Ó nia rein ne’e  halo hau nia fuan la hakmatek"  dehan nia hodi duku nia oin ba Elí nia hirus matan.Elí haraik deit hamanasa ki’ik ba Siltya no hamaus nia kanuruk.

Elí hahu lamas neneik nia bolsu hodi hasai nia telefone ho marka NEXIAN kór mutin nia ekran (layar) oras hatudu ona 11:05, kareta mós para ona iha uma ki’ikoan ida.  "muachh, doben, hau tenki tun agora tanba to’o ona uma" Elí fó rein ba dala ikus nian hodi fanu Siltya be toba hela iha nia hirus matan.

 "Ok...doben byeee ate aban" Siltya fó adeus hodi husik nia fuan sorin atu ba uma.

Hakerek Nain : Constâncio Dos Santos Vieira.

No. Tlf :  77116748/ Fb : Sinna Vieira/ email : scosvieira@gamail.com.