“Pasensia hau toba iha udan laran”
Luron hakonu deit ho fatuk kroat,
kroat hanesan frasku no ai tarak.
lao sente ain tanen atu nakles, sente laran ne’e kii
loos, ain tanen mos tauk atu foti pasu, maibe fuan ne’e obriga loos ain ne’e
atu kontinua lao hodi buka katuas ida fuuk mutin, isin mutin kulit namakuruk no
lotuk ne’ebé hela iha ai mahan ida iha área Taibesi, uma kakuluk kuaze atu monu
rabat rai hodi hanehan katuas ne’e, maibe hakmatek iha nafatin nunka foti pasu
ida ba kotuk.
Matan fuan baku ba didin ne’ebé halo ho batako, batako
mos hahu dodok ba dadauk maibe nia lolon hafutar deit ho oan sra nia foto maibe
la iha ema ida atu hamlauk tiu ho naran João de Jesus ne’e...
Fuuk mutin no kulit ne’ebé namkuruk hatudu tinan ne’ebé
boot ba dadaun (tinan kuaze 60)
Matan fuan halai ba mai iha uma laran, hanesan tauk buat
ruma atu mosu, matana halai ba mai, maibe fuan ne’e buka hela toba fatin tiu
João nian, maibe la iha toba fatin iha uma laran ne’e hodi latan nia isin. "tiu
João, toba iha ne’ebé?" teki-teki lia fuan ne’e monu sai husi hau nia ibun
hodi husu tiu João. "hau nia toba fatin mak ne’eba" tiu João hatan
hodi hatudu sofa aat ida ne’ebé hatur hela iha uma laran. João hatudu fatin ne’ebé nia latan nia isin ba
ne’e, halo hau mouth iha silensio nia laran, “tiu ne’e bele dukur ga lae? Wainhira toba deit iha
sofa rohan ne’ebé nia esponza hasai hotu ona” husu ba hau an iha laran.
Matan hateken husi uma ne’ebé halo desde okupasaun
Indonesia nia tempu ne’e nia laran ba leten, matan fuan ne’e kona kedas kalohan
mutin ne’ebé duni malu iha lalehan tutun, pergunta ida mosu husi kakutak no
obriga haksoit sai husi ibun hodi dehan "tiu joao! udan mai kona ga
lae??" " pasensia..toba iha udan laran, so ituan ne’e mak udan la
kona, udan kona hela, maibe hau atu ba lerek ne’ebé, husik hau hakmatek iha ne’e
deit" tiu João hatan ho oin triste. João nia iis rohan hakat ain sai hamutuk
ho nia fuan sorin hodi ba hela iha fatin seguru iha João nia banin sra.
“Hau nia ferik oan ho oan sira agora hela
hamutuk ho nia inan aman sira iha mota ulun, uma diak mak foin fila” Joao
konta.
Hein to’o uma diak mak fila maibe wanhira mak uma ne’e sai diak joao rasik
la hatene tanba dadauk ne’e nia la iha kbiit atu hadia.
Aman ba oan nain tolu (feto rua, mane ida matebian) ne’e mehi atu nia uma
diak hanesan ema seluk nian, hanesan duni lalatak, tanba nia mehi atu hetan uma
nunka sai realidade.
Iha ai mahan ne’e, João mos konta nia envolvimentu ba rpocesso luta iha
1975 ne’ebé tuir nia simples tebes.
“uluk hau
hanesan gurda costa Falur Rate Laek nian
Komandante Jaco Reis (matebian) mak lori hau ba hasoru ho komandante Falur
Rate Laek, wainhira Falur Rate Laek tiru malu hau mak lori nia ransel” nia
konta.
Hau simu osan veteranos nian kuaze dolares amerikanos atus tolu resin deit,
hau simu dala ida deit, maibe la to’o hodi konstrui hau nia uma ne’e. Dehan nia.
Ne’e mak tiu João nia historia moruk no midar, todan ka kmaan, nia sente no
leba rasik hodi lao.
Wainhira husu lisensa husi tiu João atu hakat sai husi tiu João nia uma
ne’e hau rai lia fuan ida iha hau nia fuan hodi moris tuir, maske moris susar
hanesan naha todan ida iha ita nia kabás maibe tenki tutur, lao dalaruma
namlele maibe lao nafatin hodi duni mehi furak be naksumi mai ho loron foun nia
furak.
Scos Vieira nia reportzen.
